Τετάρτη 18 Αυγούστου 2010

Αφορισμοί ....συνέχεια...

«Και ψύλλους καλιγώνει», λένε στο χωριό μου για κάποιον επιτήδειο. Σήμερα οι επιτήδειοι είναι πια πολλοί. Όσο κι αν ψάξεις, δεν πρόκειται να βρεις ψύλλο για ψύλλο απετάλωτο.

Η σύγχρονη τέχνη είναι το δεκανίκι του «αποϋλοποιημένου» καπιταλισμού. Του πέφτει κάπως κοντό, αλλά εκείνος, σκύβοντας, βολεύεται.

Χωρίς όραμα και πρόταγμα πέρα από την «επιτυχία» με όρους αγοράς, χωρίς δηλαδή μια ηθική και πολιτική στάση και χωρίς έναν αξιολογικό κώδικα, οι καρικατούρες ανθρώπων κινούνται σπασμωδικά, κάνοντας πολλή φασαρία στο διάβα τους. Ωστόσο, το «έργο» και ο βίος τους έχουν το βάρος μιας σαπουνόφουσκας – ικανό ομολογουμένως βάρος για να γείρει την πλάστιγγα προς τη μεριά του ασήμαντου.

Προχωράμε με τον χάρτη στα χέρια, με την ευεξία που προκαλεί η θέα στον αμέριμνο περιηγητή, στα μονοπάτια που άλλοι αναγκάστηκαν κοπιωδώς, ακόμα και με κίνδυνο της ζωής τους, να διανοίξουν για να μπορέσουν να προχωρήσουν.

Είναι δύσκολο να αρνηθείς την πρόσκληση σε γεύμα όταν είσαι πεινασμένος. Ακόμα κι αν το φαγητό είναι άνοστο, οφείλεις να δείξεις την ευγνωμοσύνη σου σ’ εκείνον που σε ετάισε.

Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, λένε. Και τότε ποιος θα έχει απομείνει που θα τον αφορά;

Όλοι μας λίγο-πολύ αναπαράγουμε το σύστημα. Αυτό είναι αναπόφευκτο. Δεν είναι όμως αναπόφευκτο να το χειροκροτούμε κιόλας.

Είμαστε όλοι ευφυείς άνθρωποι και νομίζουμε ότι έχουμε καταλάβει πώς παίζεται το παιχνίδι. Κάποιους δεν τους πειράζει που παίζεται με σημαδεμένη τράπουλα, αρκεί να είναι μ’ εκείνους που την έχουν σημαδέψει. Υπάρχουν και κάποιοι αφελείς, που θεωρούν ότι οι κανόνες ορίζουν το παιχνίδι και παίζουν με την ελπίδα ότι θα κερδίσουν μια από τις επόμενες παρτίδες. Πρόκειται φυσικά περί πλάνης. Όταν συνειδητοποιήσουν τη θέση τους θα είναι πια αργά – θα έχουν χάσει ήδη πολύ περισσότερα από όσα θα έχουν κερδίσει.

Κάθε στιγμή απομυζάμε τις δυνατότητες του μέλλοντος.

Η επερχόμενη καταστροφή είναι πλέον προφανής, ορατή δια γυμνού οφθαλμού. Κι αν εμείς συνεχίζουμε να παριστάνουμε τους τυφλούς δεν φταίει το δυνατό φως, φταίει το βαθύ σκοτάδι.

Το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί στον καθέναν ξεχωριστά δεν συναθροίζεται απλώς. Υπερπολλαπλασιάζεται μέσα στην πολύπλοκη εξίσωση των ανθρώπινων επιθυμιών, βουλήσεων, δοξασιών, προσδοκιών και πράξεων.

Αγνοούμε επιδεικτικά τον τρόπο με τον οποίο η φύση μεταφράζει την έκφρασή της στα διάφορα επίπεδα της ύπαρξης. Από την ανόργανη ύλη έως τον άνθρωπο, η γλώσσα της είναι κοινή και συναφής, οργανωμένη ωστόσο σε βαθμίδες πολυπλοκότητας. Όχι σε μια ιεραρχική σχέση, όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς, το «κορυφαίο δημιούργημα», αλλά σε μια κατάσταση αδιάλειπτης «συνομιλίας». Έχουμε πια ξεχάσει πως ό,τι παραβιάζει τη συνθήκη της ύπαρξης, ό,τι αποτελεί ύβρι για τον κόσμο, δεν είναι παρά το προάγγελμα της νεκρικής σιγής.

Σε σχέση με την αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσης έχουμε τις εξής δύο επιλογές: είτε να πιστέψουμε ότι οι επιλογές μας είναι περιορισμένες είτε ότι οι επιλογές μας είναι πολλές.

Λένε ότι κάθε αρχή έχει ένα τέλος, δεν λένε όμως ότι κάθε τέλος δεν έχει μόνο μία αρχή.

Ο αφοριστικός λόγος δεν σηκώνει άρνηση. Είναι αυταπόδεικτος.

Μπορούμε πάντα να κάνουμε στροφή· αντί να συνοδοιπορούμε, να έρθουμε αντιμέτωποι.

Να μην υποχωρούμε από την επιθυμία μας. Να μη θέλουμε να αλλάξουμε απλώς τον κόσμο – να θέλουμε να τον αλλάξουμε συθέμελα!

Αφορισμοί

Η τέχνη, ο αθλητισμός και η φιλανθρωπία είναι οι «ευγενικές» εκείνες ενασχολήσεις που προσφέρουν στις κυρίαρχες τάξεις την κοινωνική καταξίωση που η ισχύς και ο πλούτος δεν μπορούν από μόνα τους να εξαγοράσουν. Επιβεβαιώνουν έτσι τον Άνταμ Σμιθ: η ματαιοδοξία τους είναι το κίνητρό τους. Θα ευχόμουν να ήταν μόνον δικό τους.

Το χάσμα μεταξύ της νοητής, φανταστικής «μορφής» και της μεταφοράς της στην πραγματικότητα είναι το επίμονο, μόνιμα ανοιχτό τραύμα του καλλιτέχνη. Υπάρχει πάντα κάτι που διαφεύγει, ακόμα και στην καλύτερη εκτέλεση. Τα υλικά της φαντασίας είναι απείρως πιο εύπλαστα και οι περιορισμοί της ύλης δεν έχουν υπόσταση εκεί. Η πραγματικότητα θολώνει τη διαύγεια της φαντασίας.

Στον κατ’ ευφημισμό αποκαλούμενο «χώρο της τέχνης και του πολιτισμού» είναι αρκετοί εκείνοι που κινούνται έρποντας. Ενίοτε μεταμορφώνονται από γλοιώδη έρποντα σε σαρκοβόρα θηρία. Και τότε αποκαλύπτεται η κατάλευκη οδοντοστοιχία τους.

Ο ρόλος των MME είναι παρόμοιος μ’ εκείνον της ενσωματωμένης διανόησης: αναμηρυκάζουν τις έννοιες και τις ιδέες που είναι δύσπεπτες ακόμα και για το στομάχι του συστήματος, που θέλει όλα να τα αλέθει. Είναι τα οξέα που διαλύουν αργά και με επιμονή κάθε δύσπεπτη τροφή, την μετατρέπουν σε χυλό που όσο εύκολα χωνεύουμε άλλο τόσο εύκολα αφοδεύουμε.

Η σύγχρονη κουλτούρα ανακυκλώνει τη βία και τη δυστυχία· τις σκηνοθετεί ως θέαμα. Τώρα, οι εικόνες που αφηγούνται ανθρώπινες ιστορίες από τους σκουπιδότοπους του συστήματος, αντί να λειτουργούν ως κριτική αυτού του συστήματος, λειτουργούν ως επικύρωση του «πλουραλισμού» του.

Η τηλεόραση είναι αφηγηματικό μέσο: αφηγείται συνεχώς τον εαυτό της.

Η τεχνολογία μάς «τεχνολογικοποιεί», δεν «εξανθρωπίζουμε» εμείς την τεχνολογία. Όμηροι της ψευδαίσθησης της κυριαρχίας μας επί των κατασκευασμάτων και των επινοήσεών μας θελγόμαστε από το μύθο του ελέγχου και της επιλογής να δρούμε ορθολογικά και σύμφωνα με το ζωτικό συμφέρον μας και εθελοτυφλούμε μπροστά στην εκμηδένισή μας από εκείνα που θέλουμε να ελέγξουμε.

Η φαινομενολογία της απελπισίας διαφημίζεται σήμερα ως «δίψα για τη ζωή», το μηχανικό νευρόσπαστο έχει αναδειχτεί ως ο νέος ανθρωπολογικός τύπος.

Άνθρωποι κενοί και ανερμάτιστοι, στα όρια της ψύχωσης – καταναλώνουν με λαιμαργία το σύμπαν.

Απύθμενη εγωπάθεια, αφελής αισιοδοξία.

Η ουτοπική προσδοκία της «ευτυχισμένης ζωής» διακονείται από τη συνεχώς και επισταμένως προβαλλόμενη αφθονία της αγοράς και την υπαρκτή δυνατότητα διαβίωσης σε έναν επίγειο παράδεισο υλικών απολαύσεων του οποίου οι πύλες, όπως διατείνονται οι φύλακες-άγγελοί του στις διαφημίσεις τους, είναι ορθάνοιχτες, δυνάμει προσπελάσιμες από όλους. Μα, κυρίως, αυτός ο παράδεισος είναι πραγματικός.

Η αγκαλιά της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης τους χωράει όλους. Άλλους για να τους χαϊδέψει και άλλους για να τους συνθλίψει.

Θέλουν να βάλουν την ταφόπλακα στην ουτοπική επιθυμία, και να αναγράψουν σε αυτήν: «Ό,τι κι αν πόθησα έμεινε ανεκπλήρωτο. Πέθανα πριν προλάβω καν να ζήσω».

Από το καρτεσιανό «σκέφτομαι άρα υπάρχω» φτάσαμε στο «έχω άποψη άρα υπάρχω». Όμως η άποψη δεν είναι παρά δοξασία. Και δοξασία δεν σημαίνει απαραίτητα σκέψη. Η άποψη δεν είναι πάντοτε προϊόν σκεπτικής διαδικασίας. Έχει περισσότερο σχέση με τις ενορμήσεις και τις ιδεολογικές ψευδαισθήσεις παρά με τη σκέψη και τον λόγο. Άποψη έχει ο καθένας και δικαιούται να την εκφράζει ελεύθερα. Επ’ ουδενί όμως θα πρέπει να συνάγουμε απ’ αυτό ότι η κάθε άποψη που διατυπώνεται είναι εξ ίσου έγκυρη με κάθε άλλη. Η έκφραση της άποψης είναι δικαίωμα, η αξιολόγηση των απόψεων είναι καθήκον.

Η ελευθερία να λέμε ό,τι μας υπαγορεύεται από τις περιστάσεις δεν είναι πραγματική ελευθερία, είναι η ελευθερία που μας παραχωρεί ο ηγεμόνας αφού γνωρίζει πολύ καλά ότι θα τη χρησιμοποιήσουμε για οποιονδήποτε άλλο σκοπό εκτός από το να αμφισβητήσουμε την ηγεμονία του. Πολύ ωραία! Μπορούμε τώρα να είμαστε, επιτέλους, σύγχρονοι με τους καιρούς. Να είμαστε το νέο είδος υποκειμένων που γιορτάζουν την υποταγή τους ως την ύψιστη ελευθερία τους…

«Αλλαγή», «ανεξαρτησία», «ατομικότητα» λένε, και εννοούν αποξένωση, απομόνωση, αποκλεισμό. Είναι η άλλη όψη των επιχρυσωμένων νομισμάτων, που η κατοχή τους μας κάνει να αισθανόμαστε πλούσιοι – τουλάχιστον μέχρι να αποκαλυφθεί ότι τα λαμπερά χρυσά νομίσματα είναι κίβδηλα, ότι οι τραπεζίτες μας έχουν εξαπατήσει. Μας άρεσε η χλιδή όμως και δεν παραπονιόμασταν…

Θα ήθελα να αποκτήσουν όλοι πρόσωπο, έτσι ώστε να συνδιαλέγομαι με πραγματικούς ανθρώπους και όχι με ιδιότητες, τίτλους, θεσμικούς ρόλους και επαγγέλματα. Μόνο που φοβάμαι τι θα αντικρύσω.

Ο αστικός, πατριαρχικός τρόπος οργάνωσης της οικογένειας και των κοινωνικών σχέσεων καταπιέζει ενώ ταυτόχρονα μας προσκαλεί στο αναφαίρετο δικαίωμα της πατροκτονίας.

Η αιτιώδης συνάφεια των φαινόμενων δεν αποκλείει την πολλαπλότητα των μορφών εκδήλωσης αυτών των φαινόμενων. Η ενδελεχής επισκόπηση των δεδομένων δεν είναι σε θέση να διευκρινίσει τις πολυποίκιλες τροπικότητες του είναι και τις πολυσχιδείς εκφράσεις του.

Αυτό που ζούμε δεν είναι η γέννηση του νέου, όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά ο επιθανάτιος ρόγχος του παλιού. Το ξεψύχισμα μιας τελειωμένης πίστης που μας έχει οδηγήσει σε μια διεστραμμένη αντίληψη για τον κόσμο και την ύπαρξη – με αποκορύφωμα την καταστροφική επιβολή μας επί της φύσης.

Αν στην καταστροφή της φύσης αντιπροτείνουμε την «οικολογική συνείδηση» δεν λύνουμε κανένα πραγματικό πρόβλημα, απλώς προσπαθούμε μάταια να επουλώσουμε ένα θανάσιμο τραύμα με κομπογιαννίτικο τρόπο – ο ασθενής, εν τω μεταξύ, θα έχει μάλλον πνεύσει τα λοίσθια.

Το συμβολικό καλύπτει σαν πέπλο τα πάντα, αλλά το πραγματικό διαρρηγνύει αυτό το πέπλο. Όσο και αν επιδιώκουμε να το συγκαλύψουμε, το πραγματικό κάνει συνεχώς αισθητή την παρουσία του: είναι το υπόστρωμα του συμβολικού. Το όνειρο, το βίωμα, το συναίσθημα, δεν είναι γλώσσα, αν και εκφράζονται μέσω αυτής, είναι «καταστάσεις», τελεστικές πράξεις. Μέσα στο συμβολικό διευθετούμε απλώς τις υποθέσεις μας, δεν κατοικούμε ποτέ εξολοκλήρου.

Κάθε ρήγμα γεννάει την επιθυμία αποκατάστασης της ολότητας.

Ο κόσμος δεν έχει νόημα, ούτε τέλος (σκοπό). Αυτά είναι αποκλειστικά ανθρώπινες υποθέσεις. Γι’ αυτό και μας αφορούν.

Να χρησιμοποιούμε τη «θετική» μορφή για να κάνουμε πιο ισχυρή την άρνησή μας.

Έρωτας και διπλωματία

Βρε τι σου είναι η σύγχρονη διπλωματία. Σαν τις καθημερινές ανθρώπινες ερωτικές σχέσεις.

Χρόνια “τα είχε” η Τουρκία με το Ισραήλ, το οποίο το γνώρισε σε ένα πάρτι που έκανε η USA. Έκτοτε ήταν “κολλητάρια”. Και η σχέση τους δεν ήταν “πλατωνική”. Έκαναν συχνά και… κοινές στρατιωτικές ασκήσεις.

Αλλά πόσο κρατάει μια σχέση; Η Τουρκία άρχισε να ξενοκοιτάει προς ανατολάς. Κάτι νταβραντισμένους Άραβες και κάτι Ιρανούς τσαμπουκάδες, όπως και τους φίλους τους στη Μ. Ανατολή.

Το Ισραήλ το πήρε χαμπάρι. Βρήκε στην τσέπη της Τουρκίας κάτι ραβασάκια για διαμεσολάβηση στο θέμα των πυρηνικών του Ιράν και έγινε θηρίο.

Εκεί μπαίνει και η Ελλάδα που μέχρι τότε είχε με το Ισραήλ σχέσεις τυπικές. Μια καλημέρα δηλαδή, ενώ της έστελνε και κάτι πρώιμα καρπούζια χειμωνιάτικα. Μέχρις εκεί.

Όταν όμως είδε ότι η “σχέση της” ήθελε να ξενοικομάται για να παίξει ακόμη πιο ηγετικό ρόλο στην περιοχή, άρχισε να προσέχει τα “κάλλη” της Ελλάδας. Πτωχή πλην τίμια, από καλή οικογένεια με ιστορία και με σπίτι γωνιακό στο Αιγαίο.

Άσε που η κολλητή της Ελλάδας, η Κυπριακή Δημοκρατία, “είχε τον τρόπο της” και κάτι μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου στα χωρικά της ύδατα, τόσα μετά συγχωρήσεως.

Ο έρωτας ήταν κεραυνοβόλος; ¨Η μήπως το Ισραήλ κάνει τα “γλυκά μάτια” στην Ελλάδα για να πικάρει την Τουρκία ώστε να επιστρέψει άνευ όρων στην αγκαλιά του; Θα δείξει.

Όλα εξαρτώνται από την “κοινή φίλη” όλων, αυτή την υπερατλαντική προξενήτρα, την USA, η οποία παίρνει μεγάλο ποσοστό από τις “προίκες” στους γάμους που κανονίζει.

Αυτή η “διεστραμμένη” μεγάλη δύναμη θα ήθελε όλοι οι πρωταγωνιστές (Ιράν, Τουρκία, Ισραήλ, Ελλάδα, Παλαιστίνη. Κύπρος) να συμμετέχουν μαζί της σε ένα όργιο, όπου όλοι πλην της ίδιας να έχουν τον… παθητικό ρόλο.

Αλλά, χριστιανοί οι μεν, μουσουλμάνοι οι δε, έχουν κάποιες αρχές. Έτσι οι σχέσεις παραμένουν δύσκολες! Η Ελλάδα περνά κρίση κατάθλιψης, η Τουρκία κρίση ηγεμονισμού, το Ισραήλ έχει σύνδρομο καταδίωξης και το Ιράν παλιμπαιδισμό αφού παίζει με τα όπλα.

Ο αστάθμητος παράγων της σύγχρονης διπλωματίας είναι μια καινούρια “μοντέλα” που πήρε τον τίτλο “Μις Οικονομία 2010″, η Κίνα. Όποιος κοιτάξει τα προσόντα της δεν μπορεί να πάρει τα μάτια του από πάνω της.